Bo mạch chủ, hay còn gọi là mainboard, là một trong những thành phần quan trọng nhất của máy tính. Nó đóng vai trò là trung tâm kết nối, điều khiển và liên lạc giữa các bộ phận khác như CPU, RAM, ổ cứng, card màn hình, và các thiết bị ngoại vi.

1. Các Thành Phần Chính của Bo Mạch Chủ

Socket CPU (Đế Cắm CPU): Là nơi cắm bộ vi xử lý (CPU) vào bo mạch chủ. Mỗi loại socket chỉ tương thích với một số loại CPU nhất định. Ví dụ, socket LGA 1700 của Intel chỉ hỗ trợ các CPU thuộc thế hệ Alder Lake và Raptor Lake.
Chipset: Là thành phần quản lý luồng dữ liệu giữa CPU, RAM, ổ cứng, và các thiết bị khác. Chipset có thể ảnh hưởng đến các tính năng hỗ trợ như ép xung, số lượng cổng kết nối, và tốc độ của các khe cắm PCIe. Ví dụ, chipset Intel Z690 hỗ trợ ép xung và nhiều khe cắm PCIe 4.0, trong khi chipset B660 chỉ hỗ trợ các tính năng cơ bản.
Khe Cắm RAM: Bo mạch chủ có các khe cắm RAM để gắn bộ nhớ hệ thống (RAM). Các dòng bo mạch chủ hiện đại thường hỗ trợ DDR4 hoặc DDR5, với số lượng khe cắm phổ biến là 2 hoặc 4 khe.
Khe Cắm PCIe (Peripheral Component Interconnect Express): Đây là các khe cắm mở rộng để gắn các card mở rộng như card màn hình, card âm thanh, card mạng, và ổ cứng SSD NVMe. Các phiên bản PCIe mới hơn (PCIe 4.0, PCIe 5.0) cung cấp băng thông cao hơn cho các thiết bị gắn vào.
Cổng SATA và M.2:

- SATA (Serial ATA): Dùng để kết nối các ổ cứng HDD, SSD SATA, và ổ đĩa quang.

- M.2: Khe cắm M.2 hỗ trợ các ổ SSD NVMe có tốc độ truy xuất dữ liệu nhanh hơn so với ổ SATA truyền thống.

Cổng I/O (Input/Output Ports); Các cổng kết nối trên bo mạch chủ cho phép kết nối với các thiết bị ngoại vi như chuột, bàn phím, máy in, và các thiết bị khác. Các cổng này bao gồm USB, HDMI, DisplayPort, Ethernet, và các cổng âm thanh.
BIOS/UEFI: BIOS (Basic Input/Output System) hoặc UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) là chương trình firmware cài đặt trên bo mạch chủ, giúp khởi động máy tính và cung cấp giao diện để cấu hình các thành phần phần cứng.

2. Các Thông Số Quan Trọng của Bo Mạch Chủ

Form Factor (Kích Thước): Form factor quyết định kích thước và số lượng khe cắm, cổng kết nối trên bo mạch chủ. Các form factor phổ biến gồm ATX (kích thước đầy đủ), Micro-ATX (nhỏ hơn), và Mini-ITX (cực kỳ nhỏ gọn).
Hỗ Trợ CPU: Bo mạch chủ chỉ tương thích với một số dòng CPU nhất định. Trước khi mua, cần kiểm tra socket và chipset để đảm bảo chúng phù hợp với CPU bạn dự định sử dụng.
Số Lượng Khe Cắm RAM: Số lượng khe cắm RAM ảnh hưởng đến khả năng nâng cấp bộ nhớ của hệ thống. Các bo mạch chủ phổ thông thường có 2 đến 4 khe cắm RAM, hỗ trợ dung lượng lên đến 128GB hoặc hơn, tùy vào loại RAM được hỗ trợ (DDR4, DDR5).
Kết Nối Mạng: Một số bo mạch chủ tích hợp sẵn cổng Ethernet tốc độ cao (Gigabit hoặc 2.5 Gigabit), và thậm chí là Wi-Fi 6 hoặc 6E cho kết nối không dây mạnh mẽ hơn.
Số Lượng và Loại Cổng Kết Nối: Cổng USB 3.2, USB-C, HDMI, DisplayPort, và các cổng âm thanh là những cổng kết nối phổ biến cần xem xét khi chọn bo mạch chủ. Số lượng và loại cổng này ảnh hưởng đến khả năng kết nối với các thiết bị ngoại vi và màn hình.
Hỗ Trợ RAID: Một số bo mạch chủ hỗ trợ cấu hình RAID, cho phép kết hợp nhiều ổ cứng thành một hệ thống lưu trữ duy nhất với khả năng tăng hiệu suất hoặc độ tin cậy dữ liệu.
Tản Nhiệt và Ép Xung: Các bo mạch chủ cao cấp thường có hệ thống tản nhiệt tốt hơn và hỗ trợ ép xung, cho phép tăng hiệu suất CPU và RAM vượt qua giới hạn tiêu chuẩn.

3. Các Hãng Sản Xuất Bo Mạch Chủ Phổ Biến

ASUS: ASUS nổi tiếng với các dòng bo mạch chủ đa dạng, từ dòng phổ thông như PRIME, TUF Gaming, đến dòng cao cấp ROG (Republic of Gamers) dành cho game thủ và người dùng chuyên nghiệp.
MSI: MSI cung cấp các bo mạch chủ với chất lượng xây dựng tốt và nhiều tính năng, từ các dòng MEG, MPG dành cho game thủ đến PRO Series cho người dùng văn phòng.
Gigabyte: Gigabyte nổi bật với các bo mạch chủ AORUS dành cho game thủ, cung cấp nhiều tính năng tiên tiến như PCIe 5.0, hỗ trợ DDR5 và hệ thống làm mát tiên tiến.
ASRock: ASRock cung cấp các bo mạch chủ với giá thành hợp lý nhưng vẫn đảm bảo hiệu suất và tính năng đa dạng, phù hợp với cả người dùng phổ thông và chuyên nghiệp.
Biostar: Biostar tập trung vào phân khúc tầm trung và giá rẻ, cung cấp các bo mạch chủ với cấu hình cơ bản nhưng vẫn đủ mạnh mẽ cho các tác vụ hàng ngày.

4. Tiêu chí chọn mua Main PC

Nhu Cầu Sử Dụng: Nếu bạn là người dùng văn phòng hoặc chơi game nhẹ, một bo mạch chủ phổ thông với chipset B560 hoặc B660 có thể đủ. Đối với game thủ chuyên nghiệp hoặc người dùng cần hiệu năng cao, các bo mạch chủ với chipset Z590 hoặc Z690 sẽ là lựa chọn tốt hơn.
Khả Năng Nâng Cấp: Chọn bo mạch chủ với nhiều khe cắm RAM, khe PCIe và cổng kết nối để dễ dàng nâng cấp trong tương lai.
Kết Nối Mạng và Âm Thanh: Đảm bảo bo mạch chủ có các tính năng mạng và âm thanh phù hợp với nhu cầu của bạn, đặc biệt là nếu bạn cần kết nối mạng tốc độ cao hoặc yêu cầu âm thanh chất lượng cao.
Hệ Thống Làm Mát: Các bo mạch chủ cao cấp thường có hệ thống tản nhiệt tốt hơn, hỗ trợ ép xung và duy trì hiệu suất ổn định khi chạy các tác vụ nặng.
Giá Thành: Xác định ngân sách của bạn và lựa chọn bo mạch chủ phù hợp, đảm bảo cân bằng giữa hiệu năng, tính năng và giá cả.

5. Kết Luận

Bo mạch chủ là yếu tố cốt lõi trong việc xây dựng một hệ thống máy tính ổn định và hiệu quả. Việc chọn lựa đúng bo mạch chủ sẽ giúp tối ưu hóa hiệu suất của các thành phần khác và mang lại trải nghiệm sử dụng tốt nhất, từ chơi game, làm việc đến xử lý đồ họa hay lập trình.